Hanzesteden

Met pijn in het hart hebben we Denemarken verlaten, en zijn nu op weg naar Bremen in Duitsland.
We reizen terug in de tijd en zullen vijf Noord-Duitse Hanzesteden ontdekken die het in de middeleeuwen op de Noord- en de Oostzee voor het zeggen hadden en nog altijd bijzonder dynamisch zijn. De historische route gaat van haven naar haven, eerst aan de Noordzeekant, via Bremen. Dan langs de Oostzee, via Lübeck en Wismar naar Stralsund. We keren vervolgens terug via de nationale parken Müritz en Lüneburger heide. Om uiteindelijk toe te komen in Hameln, de stad van de rattenvanger.

Dag 1
We doen het rustig aan vandaag en na het inslaan van de nodige proviand voor de komende dagen stoppen we na een 180tal km. We houden halt in Rendsburg (Duitsland). Een stad aan het kanaal van Kiel. De blikvanger van de stad is de hoge spoorwegbrug over het kanaal. Speciaal aan deze brug is de kabellift onder de brug. Zo kan je toch als voetganger en met de fiets naar de overkant. Doch alle vijf camperplaatsen die de stad rijk is waren volzet. Niet verwonderlijk aangezien we er op vrijdag namiddag toekwamen. We stelden toch vast dat de meeste plaatsen ingenomen waren door Duitsers die er dikwijls staan en hun plaats reserveren of voor langere tijd innemen. Op één camperplaats waar we opreden zagen we dat we werkelijk niet welkom waren. Iedereen kende er iedereen. Maar niet getreurd, via de camperstop app zochten we een andere locatie en vinden een leuke plek om de rest van de dag door te brengen. We zijn op See Campingplatz BUM in Borgdorf-Seedorf. We nestelen ons aan de oever van het Borgdorfer meer (op 1 van de 24 camperplaatsen met zicht op het water).
De zon schijnt volop en een fris briesje maakt het aangenaam voor een luie namiddag. Het is heerlijk om aan de waterkant te zitten.

05/08/2018: alles ingeladen, de watertank voor een derde gevuld… Op naar het Zwarte Woud. Meer specifiek het zuiden en dit tot in Waldshut aan de grens met Zwitserland, het “Hochschwarzwald”. 20 jaar geleden waren we er al en een tweede bezoek is het zeker waard. De startafstand (625 km) die we normaal in één dag doen, doen we nu rustiger aan. De eerste middag brengen we door in Mehring, een mooi dorp aan de Moezel. De camperplaats (met zijn restaurant) ligt pal aan het water. Gelukkig, ondanks of dank zij de hitte zijn er geen muggen.
Meer moest dat niet zijn. Luieren in een stoel aan het water, even wandelen en dan rustig een glaasje drinken op het terras van het plaatselijke restaurant.

Dag 2
We rijden richting Titisee. We hadden gereserveerd op camping Bühlhof. De bedoeling was om er een aantal dagen ter plaatse te overnachten. De camping is boven een berg gelegen en de weg er naartoe is zeer steil. Een ideale omgeving voor … berggeiten. De 170 pk van de mobilhome was meer dan welkom. De camping is oud maar zeer net, de plaatsen best ruim doch zeker niet vlak. Na de installatie verkennen we de camping en genieten nog na van een mooie avond.

Dag 3
Vandaag wandelen we naar het stadje Titisee aan het gelijknamige meer. Erheen wandelen is, ondanks de hitte, geen probleem. Terugkeren was een ander paar mouwen. Het gedeelte van de grote baan naar de camping was zoals eerder gezegd, een echte kuitenbijter en niet een baantje om meerdere keren per dag te voet af te leggen.
De Titisee is het meest toeristische meer van het Zwarte Woud. Een prachtig natuurlijk meer op een hoogte van zowat 840 meter. In het plaatsje zelf vind je talrijke winkels, restaurants. Het is er heerlijk vertoeven. In de hoofdstraat zijn veel souvenir winkels gelegen, waar je veel producten uit het zwarte woud zoals hammen en kersenmarmelade vindt, en heel veel koekoeksklokken. We konen niet weerstaan aan de streekproducten en kochten zwarte woudham en ‘wald’honing! Geoefende wandelaars kunnen rond het meer wandelen. Het pas is ongeveer 7 km lang. Op het meer kan je leuke boottochten maken. Met een excursieboot, roeibootje, pedalo, of een electrisch bootje. Het is ook een luchtkuuroord. Het is niet het grootste meer, dat is de Schluchsee.

Dag 4
Het is een weertje om luilekker te genieten op de camping. Ondanks de hoge temperaturen besluit ik, Dirk, om in de namiddag een wandeling te maken. Eén die start op de camping. Het pad naar de rand van het bos was al zeer steil. Toen ik boven aan de rand van het bos kwam, was ik blij dat ik even kon verpozen op een bankje. Een prachtig panoramisch zicht en wandelen tussen de koeien. Dat is het zwarte woud ten top. ’s Nachts zorgt een stevig onweer ervoor dat alles opgefrist wordt.

Dag 5
Freiburg de belangrijkste stad van het Zwarte Woud. Het is nog steeds zeer warm. Net aan de rand van de stad parkeren we op een grote camperplaats. Na een stevige wandeling (terugkeren doen we wijselijk met de tram) nemen we een kijkje in de talrijke historische straten en wandelen langs stadspoorten, de vele stadhuizen, marktpleinen, door winkelstraten en ... langs de beken! Ja, wel opletten als je in de straten van het centrum kuiert. In vele straten liggen nog kleine open beken (Bächle).
De Münsterkerk neemt prominent haar plaats in. In de Kaiser Joseph Strasse zijn vele grote warenhuizen gelegen.

Terwijl we op een terras genoten van een lekkere maaltijd werden we verrast door zowaar een windhoos. Deze trok over gans Freiburg. De zware parasols waaiden allen om, kleinere kozen het luchtruim. Servieten, tafellakens, stoelkussens, en zelfs stoelen gingen vliegen. We moesten in allerijl onze borden nemen en in het restaurant vluchten. Na twee minuten was alles voorbij en scheen de zon weer. Nu nog wat winkelen (eindelijk) en dan de tram op. Dit gratis! Dankzij onze KONUS gastenkaart.

Wanneer op je vakantie bent in het Zwarte Woud krijg je op campings of in je hotel of gastenverblijf een Konus gastenkaart.

De uitdrukking “KONUS” komt van de vroegere universele sleutel die trein conducteurs ooit gebruikten om bussen en treinstellen te openen. Deze uitdrukking staat voor gratis gebruik van openbaar vervoer voor bezoekers aan het gehele Zware Woud. Er zijn enige uitzonderingen.
Na aankomst op je vakantiebestemming kun je je voertuig laten staan en brengt het openbaar vervoer (bus, tram, trein, om het even) je naar elke plaats die je wenst, zonder je zorgen te hoeven maken over een parkeerplaats.

Meer info over deze kaart vind je op: zwartewoud.info

Overnachten doen we voor de laatste maal op camping Bühlhof in Titisee.

Dag 6
Triberg bezoeken bleek niet mogelijk door een totaal gebrek aan parkeerplaatsen, de massa toeristen en overal achtergelaten fietsen. De bedoeling was om er een bezoek te brengen, niet alleen aan het “Schwarzwaldmuseum” maar ook aan de grootste winkel met koekoeksklokken. We rijden dan maar door naar Schonach voor een bezoekje aan de tot voor kort, grootste koekoeksklok ter wereld en vervolgens verder naar de Schluchsee. In Schluchsee vinden we nog net een plaats op de camperplaats. Deze is net aan het gelijknamige stuwmeer gelegen. Het meer is drie maal groter dan de Titisee maar niet zo toeristisch uitgebaa(ui)t. Dit is onze overnachtingsplaats voor de komende 2 nachten.

Dag 7
Na een bezoek aan en een wandeling rond het leuke stadje gaan we ’s middags varen op het meer met de rondvaartboot. Een boot die drie haltes rond het meer aandoet. Vanaf die haltes kan je mooie wandelingen aan en rond het meer maken. Zoals gewoonlijk is er geen Nederlandstalige info (wel Chinees) aan boord, maar als je goed luistert kan je wel iets meepikken van de Duitstalige rondleiding. Tenzij je natuurlijk geniet van een stuk taart, een ijsje of iets vloeibaars op de boot…

Dag 8
Onze reis gaat verder naar Waldshut, een klein oud stadje aan de Rijn en tegen de grens met Zwitserland. De mooie (luxe) camperplaats ligt naast de camping (waarvan de douches en toiletten ook voor de campers zijn) en heeft alle faciliteiten. Via een korte wandeling langs de Rijn kom je in het stadje vol fraaie oude vakwerkhuizen, mooie winkels en terrasjes in de verkeersvrije Kaiserstrasse, die aan beide zijden omsloten wordt door een markante stadspoorttoren. In het midden van de straat stroomt door een stenen goot water. Ook zijn er drie moderne fonteinen.
Op het terras van een patisserie genoten we van dé taart van de streek: zwarte woudtaart; heerlijk!

Dag 9
We wippen even de Zwitserse grens over en bezoeken de Rijnwatervallen in Schaffhausen. Er is een parking (P4) voorzien voor campers maar zoals gewoonlijk staan er ook vele personenauto’s tussen. Vroeg toekomen is de boodschap! Je mag overnachten op de parking, maar het is er zeer duur. Waarschijnlijk komt dit door de dure Zwitserse frank!

De “Rheinfall” zijn de grootste watervallen van Europa. Je voelt het gebulder van het water door je hele lichaam. Je kan er met een boot naar de kastelen, in het bekken van de Rijnwaterval en zelfs naar het terras op de rots in het midden.
Je wordt er getrakteerd op een gratis, ijskoude douche door het opspattende water. Het is een indrukwekkend schouwspel.

Dag 10
Een panoramaroute liep langs de schilderachtige valleien en heuvels van het Zwarte Woud. Langs plaatsjes zoals Hochenschwand, Todnau, Bernau, Feldberg, en via Titisee (waar we toch maar een koekoeksklok kopen) rijden we verder naar Altglashütten. De camperplaats ligt net buiten het dorp naast de spoorweg (gelukkig net buiten gebruik wegens herstellingswerken – normaal twee treinen per dag). Het dorp is de dag van vandaag bekend als skioord, doch heeft zijn ontstaan te danken aan de bouw van een glasfabriek in 1609. Vele glasblazers vestigden zich er. Het heeft een mooie kerk en één van de weinige resterende glasblazerijen. De man zit gewoon in zijn winkel te werken. Er zijn prachtige dingen te koop van kleine juweeltjes (ringen, oorbellen, diertjes) tot glazen, vazen enz. En de prijzen zijn zeer schappelijk. De omgeving nodigt uit tot het maken van lange wandelingen.

Dag 11
De laatste dag van ons bezoek aan het Zwarte Woud rijden we terug huiswaarts. Niet rechtstreeks. Opnieuw nemen we een tussenstop aan de Moezel. Dit keer trekken we naar Minheim (het zonne-eiland), een klein maar romantische wijndorpje verscholen aan een bocht in het schitterende Moezel landschap. Het dorp telt 452 inwoners en maar liefst 13 wijnhuizen.
De camperplaats (90 plaatsen), ligt vlak aan de rivier. Mooi, rustig, ruime plaatsen met alle voorzieningen (water, elektriciteit en loospunt). ’s Morgens brengt de bakker het daags voordien bestelde brood en koeken. Tussen de wijngaarden en wijnhuizen tref je er enkele restaurants en één winkel (van diezelfde bakker, tevens een minisupermarkt met een relatief ruim assortiment aan taart, charcuterie, groenten, fruit, kranten, boekjes en zelfs postzegels!). Tijdens ons bezoek heerste er een gezellige sfeer en drukte. Het was feest in het dorp met orkestjes die speelden op de pleinen, en drank- en wijnstandjes alom.

Camperplaats Wohnmobilstellplatz del Mosel – Mehring: bij boerderij/wijnboer - 72 plaatsen – 10€ - men komt ter plaatse ontvangen tussen 17 en 18u. Servicevoorzieningen water: 1€ - stroom: 2€. Mooie, rustige ligging. Ideaal aan het water. Restaurant met groot terras aan de camperplaats.

Camping Bühlhof - Hinterzarten (Titisee): 27,75€/nacht (toeristenbelastingen stroom inbegrepen). Oudere camping maar wel zeer netjes en goed onderhouden. Geen specifieke plaatsen voor motorhomes. Wel alle voorzieningen. Zeer ruime plaatsen van 120 m². Op het ogenblik dat wij er waren was het er niet zo rustig. Veel kleine tentjes en groepen. Maakten nogal wat lawaai. De weg naar de camping is zeer steil.

Officiële camperplaats Parking Aqua Fun – Schluchsee: 22 plaatsen, doch er staan ook veel campers op de rest van de parking – 10€ betaalautomaat. Normaal moet je je toeristenbelasting betaling in het toerismebureau van Schluchsee. Wij gingen er op zondag informeren. Gezien ze geen formulieren meer hadden dienden we niet te betalen. Men was verwonderd dat we wilden betalen. Nooit komt iemand van de camperplaats toeristenbelasting betalen!
Servicevoorzieningen water: 1€ - stroom: 1€/8u. ’s Avonds zeer rustig.

Camperpark Wohmobil-Park - Waldshut-Tiengen: 44 plaatsen – 12€ betaalautomaat. Servicevoorzieningen: water 1€/100l – stroom: 1€/kwh. De camperplaats is luxueus afgewerkt! De camperplaatsen zijn voorzien voor verschillende lengtes. Zo staan bvb alle vans samen. Aan de overzijde van de straat is de camping gelegen. Je mag er alle sanitaire voorzieningen gebruiken. Er is ook een groot restaurant.

Officiële camperplaats – Altglashütten (Feldberg): 16 plaatsen – 8€ aan betaalautomaat. Servicevoorzieningen: water 1€/100l – stroom: 1€/8u. Zeer rustige camperplaats. Ideaal als je op doorreis bent. Aan het begin van de parking is een café-restaurant gelegen. Dit is ook het station waar je een trein kan nemen.

Camperpark Reisemobilpark Sonneninsel – Minheim: 90 plaatsen – 7,20€, men komt ter plaatse ontvangen rond 18u. Servicevoorzieningen: water 1€/100l – stroom: 1€/2 kwh. Er is ’s morgens een broodjesservice, verzorgd door de lokale bakker.

Eén ding hebben de meeste Hanzesteden in Duitsland gemeen: een centrale marktplaats. Dus ook in Bremen is dat niet anders. Aan de Marktplatz vind je de belangrijkste bezienswaardigheden van Bremen en historische gebouwen. Zo bezichtigen we de romaanse Dom met zijn imposante westtorens en het oude stadhuis, het imposante “Rathaus” met zijn renaissancegevel. Voor het stadhuis staat de 600 jaar oude Roland. Het 10 m hoge standbeeld is hét symbool voor de onafhankelijkheid van de stad. Hoog tijd om een verpozing in te lassen op een terras op de marktplatz.

Dag 4
We zijn toegekomen in Lübeck, de stad van de zeven torens. Eén van de mooiste steden op onze Hanzeroute. Toch volgens de reisgidsen. Persoonlijk vind ik de stad minder mooi dan andere Hanzesteden. De baksteengotiek is wel mooi en speciaal, doch de sfeer in de stad is minder aangenaam. Ze heeft de allure van een grootstad zonder ziel. Na installatie van de camper op een, wat later blijkt, luidruchtige parking, laten we ons toch charmeren door de bezienswaardigheden van de stad. De Middeleeuwse binnenstad is volledig omgeven door water. We betreden de wijk langs de imposantste stadspoort, de Holstentor. Onze wandeling door het oude centrum geeft ons wel een kijkje op het boeiende verleden van Lübeck.
We wandelen langs de vele gotische bakstenen huizen en bereiken de Marktplatz. Rond deze plaats staat o.a. de indrukwekkende st. Mariënkerk. De hoogte van de middenbeuk van is duizelingwekkend en de grote zonnewijzer spreekt tot de verbeelding. Naast de kerk vinden we het oude stadhuis, dat uit drie gevelhuizen bestaat. De oude toegangstrap kan niet meer door het publiek gebruikt worden. We bezochten niet alle kerken, enkel nog de dom die ze momenteel binnenin aan het restoreren zijn. We doen nog wat inkopen in de Breite Strasse en eindigen onze wandeling op een terras aan de markt.

Dag 5
Op het programma vandaag: Wismar. Het centrum is onbeschadigd uit de 2e wereldoorlog gekomen, waardoor het sinds de middeleeuwen nauwelijks gewijzigd is. Deze stad kan mij veel meer bekoren. Opnieuw staat de baksteengotiek centraal en we wandelen langsheen de prachtige religieuze architectuur en de statige herenhuizen met puntgevel.
In de Lübsche Strasse is de heiligen-geist-kirche gelegen, een kleine maar sierlijke kerk met een schitterend beschilderd plafond.

Op het einde van onze wandeling bereiken we de rand van de oude stad. Deze was vroeger omgeven door een stadsmuur. Doch het enige wat rest van deze omwalling is de Alte Wasserturm, die destijds de stad van water voorzag tijdens de verschillende invallen van de Denen en de Zweden.
Ook aan deze rand is de oude jachthaven gelegen, aan een uitloper van de Oostzee. Het is hier dat de stad tijdens de 14e en 15e eeuw uitgroeide tot een belangrijk handelscentrum als onderdeel van de Hanze.

Dag 6
Onze tocht gaat verder en we rijden naar de meest noordoostelijke stad van Duitsland. We bereiken de Hanzestad Stralsund aan de Oostzee. Voor zijn kust ligt het grootste eiland van Duitsland: Rügen. Een eiland dat zeer in trek is bij de Duitse bevolking vanwege zijn wisselvallige kuststrook, krijtrotsen, zandstranden en bijzondere bossen.
Dat de streek bijzonder in trek is bij de Duitsers blijkt uit het feit dat rond 11u, wanneer we toekwamen op de camperplaats, maar een 10tal plaatsen van de 100 meer vrij waren.

Na de middag begeven we ons naar het oude centrum van de stad, op een 2 km van de camperplaats gelegen. Net zoals in de andere Hanzesteden domineren de mooie bakstenen oude gebouwen het stadsbeeld. Opnieuw worden we naar de Oude Markt geleid, waar zich de voornaamste bezienswaardigheden bevinden. Niet alleen het gotische Wulflamhaus en het barokke Commandantenhaus, maar ook cafés en bars. Vanop een terras, waar we genoten van een stuk taart, hebben we een goed zicht op het stadhuis en de drie gotische kerken: de St.-Nikolai-Kirche, de St.-Jakobi-Kirche en de St.-Marien-Kirche.
We keren terug via de oude haven, doch de kaai is niet bereikbaar. Het is er één grote bouwwerf.

Dag 7
We hebben de Oostzee verlaten en rijden landinwaarts, dit door het open landschap van de voormalige DDR. De bouwstijl van de gewone woningen en boerderijen is nog steeds sober en eentonig. We passeren plaatjes zoals: Trantow, Tutow, Kargow. Namen die toch doen terugdenken aan de Sovjetperiode. Ondertussen is het beginnen regenen. Onze eerste regen overdag sedert we op deze reis vertrokken.
We houden halt aan het Muritz meer, dit in het jachthaventje van Röbel. Na de Bodensee is dit het tweede grootste meer van Duitsland.
Op de middag begon de regen met bakken uit de lucht te vallen. Het is ondertussen avond en de regen weet nog steeds niet van ophouden. Ons plan om in de namiddag, via de promenade, naar het pittoreske stadje te wandelen is letterlijk in het water gevallen!

Dag 8
Het is even gestopt met regenen en de zon komt voorzichtig tevoorschijn. Tijd om ons opnieuw onderweg te begeven. We rijden richting Hameln, de laatste Hanzestad die we bezoeken op onze trip.
Het weer is nog steeds barslecht en na 250 km stoppen we. We staan op een boerderij aan de rand van de Lüneburger heide, een immens natuurgebied van bijna 7000 km2.
Ik herinner me een vorig bezoek aan de heide nog zeer goed. Het was tijdens mijn legerdienst in de winter van 1977 en de temperatuur 's nachts was -29°C! Wij waren er voor schietoefeningen met de tankeenheid. We moesten uitermate voorzichtig zijn, want voor je het wist bleven je handen aan de tank kleven door de grote koude.
Nu is de temperatuur een stuk hoger, maar de regen is nog steeds van de partij. Doordat de paden van de heide er zeer drassig bijliggen, wagen we ons niet aan een wandeling door het gebied en besluiten op de boerderij te blijven, dit voor een rustige avond.

Dag 9
Rond de middag komen we toe op onze laatste halte van onze rondreis. Na ongeveer drie weken rondgereisd te hebben in Denemarken en acht dagen langs Noord-Duitse Hanzesteden getrokken te zijn, zijn we in Hameln. Juist, het is de stad van de rattenvanger, verscholen in de heuvels van het Weserbergland.
In de namiddag doen we een eerste verkenning van de stad. Na nog een enkel buitje was het voor de rest van de tijd droog, zelfs de zon kregen we te zien. We eindigen op het terras van de rattenkroeg, het oudste café van Hameln. Morgen gaan we opnieuw de stad in.

Dag 10
Zoals gezegd trekken we ook vandaag de oude binnenstad van Hameln in. Via het wandelpad langs de rivier de Wezer, dat vertrekt aan de camperplaats, bereiken we het oude centrum. Het is zondag en zoals gebruikelijk zijn alle winkels gesloten. De horecazaken en bakkerijen zijn wel open.
Aan de paardenmarkt, op het podium voor de Marktkerk, vindt een rattenvanger openlucht theaterstuk plaats, waarna de rattenvanger vrolijk door de straten van de oude stad trekt.

Wij bezoeken in de Osterstrasse het museum van Hameln. De oude gebouwen van het museum en het museum café lenen zich uitstekend voor de tentoonstellingen van de Romeinse tijd tot de 20^e eeuw. Het is één van de mooiere musea die we ooit al bezochten. Na de lunch kuieren we verder langs de prachtige vakwerk- en zandstenen gebouwen uit de 16e tot 18e eeuw.
Bij de bakker halen we een stuk appel- en pruimentaart die we bij terugkomst in de camper opeten bij een kop thee. Ondertussen overschouwen we de fantastische reis die we achter de rug hebben.

Het was onze laatste dag en met een beetje tegenzin rijden we morgen terug naar huis … maar niet voor lang!

See Campingplatz BUM – Hauptstrasse 99, Bergdorf – alle voorzieningen op camping – camperplaatsen buiten de camping – 17,5€/nacht, stroom 0,5€/kwh ) – zeer mooie plaatsen net aan het meer

Reisemobilstellplatz am Kuhhirten – Kuhhirtenweg, Bremen – GPS: N 53.0645, O 008.81934 - 17€/100pl – prijs is voor één nacht tot 14u ’s anderendaags - alle voorzieningen, water en stroom betalend – broodjesservice – 1,2 km van centrum – mooie camperplaats waarbij iedereen onder de eikenbomen staat – ondanks de vele plaatsen is het kort na de middag steeds volzet

Lastadie P4 - Willy-Brandt-Allee, Lübeck – gps: N 53.87163 O 010.6792 - 6€/17pl – geen voorzieningen – ruime plaatsen – centrum 500m

Wohnmobilpark Westhafen - Schiffbauerdamm 12, Wismar – gps: N 53.8944, O 011.45179 – 19€/85pl – alle voorzieningen, stroom betalend – centrum 1 km

Caravanstellplatz An der Rügenbrücke - Werftstraße 16-17, Stralsund – gps: N 54.30223, O 13.09907 – 20€/100pl – voorzieningen, stroom betalend (+ wc, douches, wasmachine) – broodjesservice - bushalte 100m – centrum 2 km

Marina Röbeler - Müritzpromenade 11, Röbel – gps: N 53.38579 O 012.61316 – 28,5€/30pl – alle voorzieningen, stroom betalend - havenmeester is erg aardig en behulpzaam – centrum 2,5 km

Mariechen´s Hoff – op de boerderij - Voßbarg 15, Reinsehlen Schneverdingen - 10€/10pl – alle voorzieningen – Kunnen veel meer campers staan – achteraan bij de varkensstal moet je de geur er wel bijnemen – hond van eigenaars komt en toe langs, bij het ontbijt zit hij te wachten

Wohnmobilstellplatz Hameln - Ruthenstrasse 14, Hameln – 8€/27pl – alle voorzieningen, stroom 1€/8u – centrum 1 km